Nieprawidłowości w warszawskiej kulturze

Utrzymywane z pieniędzy podatników warszawskie instytucje kultury w sposób niezgodny w prawem wydają darowane im fundusze.

Z raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że w latach 2018-2020 (I półrocze) proces dotowania zadań i programów instytucji kultury w Warszawie był nieprzejrzysty i stwarzał ryzyko uznaniowości w dysponowaniu środkami publicznymi. Co więcej „instytucje kultury nie zawsze zgodnie z prawem wydawały i rozliczały otrzymane środki. We wszystkich dziesięciu skontrolowanych placówkach NIK stwierdziła nieprawidłowości o różnym charakterze i skali. Najistotniejsze i najczęściej występujące to przekraczanie wysokości kosztów ujętych w planach finansowych oraz przyznawanie i wypłacanie dodatków do wynagrodzeń, premii i nagród dla kadry zarządzającej instytucjami z naruszeniem przepisów prawa”.

Nagrody mimo strat

W Urzędzie m.st. Warszawy nie wprowadzono wewnętrznych regulacji określających zasady ustalania wysokości wynagrodzeń dla dyrektorów miejskich instytucji kultury. Nie sporządzano też dokumentacji pozwalającej na ustalenie, jakimi kryteriami kierowano się w poszczególnych przypadkach przy określaniu wysokości tych wynagrodzeń. W ocenie NIK, taka sytuacja powoduje nieprzejrzystość działań władz miejskich. Niejasne były również zasady przyznawania urzędnikom nagród rocznych. Okazuje się, że nagrody za 2018 rok w kwocie od 10 do 23 tys. zł przydzielono dyrektorom siedmiu instytucji kultury o znaczeniu ponaddzielnicowym, które w tym roku uzyskały ujemne wyniki finansowe (straty sięgały od 43 do 860 tys. zł).
Najistotniejsze nieprawidłowości dotyczyły okresowego przekraczania wysokości kosztów planowanych do poniesienia w danym roku zgodnie z planem finansowym. Instytucje kultury w sprawozdaniach z wykonania planów finansowych przekazywanych organizatorowi nie wykazywały przekroczenia zaplanowanych kosztów. Działo się tak dlatego, bo zmieniano plany finansowe w ostatnim dniu danego roku lub po jego upływie, dostosowując wysokość zaplanowanych kosztów do ich wykonania.
Drugą nieprawidłowością było przyznawanie przez dyrektorów swoim zastępcom i głównym księgowym dodatków do wynagrodzeń, premii i/lub nagród uznaniowych bądź określania wysokości nagród rocznych z naruszeniem przepisów prawa. Doszło do naruszenia przepisów ustawy kominowej, w których wskazano, że osobom zatrudnionym na tych stanowiskach przysługuje wyłącznie wynagrodzenie miesięczne oraz określono dopuszczalne prawem odstępstwa od tej zasady. Ponadto w jednej instytucji kultury wysokość nagród rocznych przyznanych osobom zatrudnionym na stanowisku zastępcy dyrektora przekroczyła limit określony w tej ustawie. Łączna kwota przyznanych i wypłaconych dodatków do wynagrodzeń, nagród i premii z naruszeniem prawa w pięciu jednostkach wyniosła 378 tys. zł.

Pół miliarda na wątpliwą kulturę

NIK wykryła też nieprawidłowości występujące w mniejszej skali. W trzech instytucjach dotyczyły one podnajmu pomieszczeń lub części powierzchni nieruchomości, tj. nieodpłatnego udostępnienia części powierzchni wynajmowanego lokalu innemu podmiotowi do prowadzenia działalności gospodarczej; niewaloryzowania ustalonych w umowach stawek czynszu za podnajem oraz nieuzyskania wymaganej zgody od podmiotu wynajmującego na udostępnienie części powierzchni innym podmiotom. W kolejnych trzech instytucjach nieprawidłowości dotyczyły prowadzenia ewidencji księgowej i polegały na: nieujmowaniu w ewidencji księgowej naliczonych opłat za przetrzymywanie zbiorów bibliotecznych; nieutworzeniu wymaganych rezerw na zobowiązania czy niesporządzaniu miesięcznych zestawień obrotów i sald księgi głównej. Ponadto nieprawidłowo były realizowane umowy o przyznanie dotacji celowych.

Sprawa nie jest błaha, bo dotyczy sporych sum zabranych podatnikom. Otóż Warszawa przekazuje instytucjom kultury środki finansowe (głównie w formie dotacji) w kwotach przekraczających pół miliarda złotych rocznie. Czy nie nadszedł czas na to, by ograniczyć te kwoty, tym bardziej że niejednokrotnie finansowane są przedsięwzięcia kontrowersyjne czy dla części warszawiaków niejednoznaczne moralnie?